Cyprysik to zimozielone drzewo iglaste należące do rodziny cyprysowatych. Rodzaj ten obejmuje 6 gatunków występujących naturalnie w Ameryce Północnej, Japonii i Tajwanie. W Europie i Polsce spotykane tylko ozdobne odmiany.
Krzew rozłożysty i stożkowaty z przewisającym wierzchołkiem, może dorastać do 60m wysokości. Bogatość form w zależności od gatunku i odmiany: karłowate, kuliste po kolumnowe i stożkowate.
WYMAGANIA I ZASTOSOWANIE
Najlepsze do uprawy cyprysika są miejsca o dużej wilgotności powietrza i łagodnych zimach. Wrażliwy jest na niskie temperatury i zanieczyszczone, suche powietrze dlatego w naszym klimacie dosyć trudno uprawia się cyprysiki. Do uprawy cyprysików należy wybrać stanowisko słoneczne do pół cienistego, osłonięte od wiatru. Podłoże powinno być głębokie, żyzne i przepuszczalne.
Cyprysiki, a zwłaszcza karłowe odmiany cyprysików, często są sadzone do pojemników. Pielęgnując cyprysik w doniczce należy zwrócić szczególną uwagę na dobór odpowiedniej wielkości doniczki (nie może być za mała) tak aby system korzeniowy mógł swobodnie się rozrosnąć. Przy pielęgnacji cyprysika w doniczce trzeba też pamiętać o regularnym podlewaniu ponieważ krzew jest szczególnie wrażliwy na suszę.
Cyprysiki w naszym kraju są przede wszystkim stosowane jako rośliny ozdobne.
GATUNKI I ODMIANY
Cyprysik groszkowy (Chamaecyparis pisifera) – Jego naturalnym siedliskiem są góry japońskiej wyspy Honsiu dawniej Hondo. Do Europy został sprowadzony w 1861r. Można go spotkać w ciepłych i wilgotnych lasach piętra pogórza, w dolinach rzek i w sąsiedztwie zbiorników wodnych. W Polsce jest najczęściej uprawianym gatunkiem cyprysika i popularnie sadzonym w ogrodach. To zimozielone drzewko, wolno rosnące, średniej wielkości o stożkowej, luźnej, nisko osadzonej koronie, często z przewijającym wierzchołkiem. Dorasta ok. 20m wysokości w Europie.
Pędy silnie spłaszczone, ułożone w jednej płaszczyźnie z ostrokończystymi, odstającymi od pędu łuskami, młode cienkie, z początku zielone, potem brązowieją.
Pień prosty, średniej grubości, średnica ok. 0,75-1m, często wielokrotny o ciemnobrązowej korze z czasem łuszczącej się długimi, włóknistymi pasami. Drewno o przyjemnym cytrynowym zapachu. Liście to drobne (2-4mm) łuskowate igły, na końcu haczykowato zakrzywione, błyszczące, ciemnozielone, od spodu biały wzorek przypominający kokardę, wyraźnie odstają od pędu. Po roztarciu przyjemnie pachną.
Kwiaty żeńskie jasnozielone, dojrzewają w kuliste szyszki, w późniejszym okresie brązowe. Łuski nasienne szyszeczek są biało obrzeżone. Męskie najpierw żółtozielone później żółtobrązowe, zebrane na końcach gałązek w bardzo drobne jajowate lub maczugowate kwiatostany ( do 3mm). Kwitnie IV-VIII.
Szyszeczki małe, wielkością porównywalne do nasion grochu (stąd nazwa gatunku). Początkowo zielone z białymi plamkami po dojrzeniu zmieniają kolor na jasnobrązowy. Na każdej łusce na grzbiecie znajduje się niewielki wyrostek oraz 2-4 błoniasto oskrzydlone nasiona. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych, w miejscach o dużej wilgotności powietrza. Preferuje gleby żyzne, próchnicze i lekko kwaśne, wykazuje dużą odporność na zanieczyszczenia powietrza. Jest nieodporny na mrozy i susze, źle rośnie na glebach wapiennych i stanowiskach nieosłoniętych od wiatru – szybko brązowieje i zrzuca boczne odgałęzienia. W Europie znalazł zastosowanie głównie jako drzewo ozdobne oraz do budowy zimozielonych żywopłotów. W Japonii jest jednym z najważniejszych w przemyśle drzew iglastych, jego drewno wykorzystywane jest do produkcji mebli, budowy min. pałaców i świątyń.
– Aureovariegata – to małe drzewko, dorastające do 1,5m wysokości. Gałązki na końcach pstre, kremowo-żółte. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych i dostatecznie wilgotnej glebie. Polecany jest do małych nasadzeń ogrodowych.
– Boulevard – odmiana cyprysika, która dorasta do 4m wysokości, przy rocznym przyroście ok. 15cm. Pokrój stożkowaty, liście miękkie, intensywnie niebieskie. Powinno się go sadzić na stanowiskach osłoniętych od wiatru, nasłonecznionych o żyznych i wilgotnych glebach. Polecany do nasadzeń przydomowych. Więcej informacji: Cyprysik groszkowy ‘Boulevard’
– Filifera Aurea Nana – pokrój kopulastego krzewu, dorasta do 1m wysokości i 2m szerokości, przy rocznym przyroście ok. 5cm. Pędy żółto-złociste, nitkowate, pięknie wybarwiają się w pełnym słońcu. Odmiana zalecana do ogrodów skalnych i na wrzosowiska.
– Filifera Nana – pokrój krzewu płasko kopulastego, dorastający do 1,5m wysokości i 3 m szerokości. Pędy zielone, nitkowate. Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste. Więcej…
– Plumosa – drzewko o luźnej, stożkowatej koronie.
– Plumosa Aurea – drzewko dorastające do 8m wysokości i 3m szerokości. Charakteryzuje się zwartym pokrojem i pierzastymi gałązkami w kolorze złocisto-żółtym. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych. Więcej informacji: cyprysik groszkowy ‘Plumosa Aurea’
– Squarrosa – drzewo dorastające do 10m wysokości i 4 m szerokości. Igły srebrzysto-szare, gęste i miękkie. Dobrze rośnie w miejscach słonecznych. Zalecany do większych nasadzeń ogrodowych.
Cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana) – jego naturalnym siedliskiem jest zachodnie wybrzeże USA. W Polsce po cyprysiku groszkowym jest drugim bardzo często sadzonym w ogrodach gatunkiem cyprysika. W naszych warunkach dorasta do ok. 25m wysokości.
Pędy rozgałęzione wachlarzowato w jednej płaszczyźnie, nadają delikatności koronie.
Liście – łuski z zaostrzonymi wierzchołkami, na krawędziach woskowy nalot tworzący białe linie w kształcie litery “Y”, łączących się podstawami. Jest gatunkiem jednopiennym o czerwonych kwiatach.
Szyszki kuliste (średnica 0,8cm) z biało-niebieskim nalotem woskowym. Dobrze rośnie na glebach świeżych, próchniczych i dostatecznie wilgotnych na ciepłych i osłoniętych stanowiskach. Ma wiele dekoracyjnych odmian min:
– Alumii – to jedna z bardziej popularnych odmian, często sadzona w naszych ogrodach. To zwarte drzewko z silnie zagęszczoną koroną z pędami skierowanymi praktycznie pionowo do góry, o kolumnowym pokroju. Dorasta do ok. 8m wysokości. Łuski niebieskozielone, miękkie w dotyku. Odmiana często stosowana na żywopłoty.
– Alumiigold – bardzo podobna do odmiany cyprysika opisanej powyżej. Łuski o złotożółtym zabarwieniu. Więcej infomracji: cyprysik Lawsona ‘Alumiigold’
– Argenteovariegata: młode przyrosty ze względu na brak chlorofilu mają białą barwę co zapewnia oryginalny i efektowny wygląd tej odmianie. Rośnie dość szybko, pokrój owalny z czasem bardziej kolumnowy. Podobnie jak inne odmiany, wrażliwa na niskie temperatury u mroźne, wysuszające wiatry.
– Blue Surprise – niebiesko stalowe zabarwienie, gałązki wzniesione do góry, pokrój szerokiej kolumny. Preferuje miejsca osłonięte i o wysokiej wilgotności powietrza.
– Columnaris – wąski, kolumnowy pokrój, łuski stalowo niebieskie z domieszką zieleni. Dobrze rośnie na stanowiskach nasłonecznionych i osłoniętych.
– Golden Wonder – dorasta do 5m wysokości, łuski złotożółte, pokrój stożkowy. Dobrze rośnie na stanowiskach ciepłych, słonecznych i osłoniętych od wiatrów.
– Ivonne – to małe drzewko o pokroju piramidalnym i zabarwieniu srebrzysto-złoto-żółtym. Zalecana na stanowiska słoneczne, ciepłe i osłonięte w małych ogrodach.
Cyprysik nutkajski (Chamaecyparis nootkatensis) – naturalnie rośnie w Ameryce Północnej na terenach górzystych, natomiast w Europie sadzony jako drzewo ozdobne w parkach. Dorasta do 35m wysokości.
Korona stożkowata ze zwisającymi wierzchołkami gałęzi. Łuski niebieskozielone lub ciemnozielone.
Szyszki kuliste (4-6 łusek), szarobrązowe. Dobrze rośnie na glebach żyznych, przepuszczalnych i próchniczych. Jest najbardziej mrozoodporny spośród cyprysików uprawianych w Polsce. Doskonale prezentuje się w pojedynczych nasadzeniach. Często sadzony w parkach i na skwerach.
– Aurea (Lutea) – odmiana o wolnym wzroście, dorasta 2-2,5m wysokości, o wysmukłym i stożkowatym pokroju. Młode przyrosty lekko zwisające, żółte, zielenieją z pierwszymi chłodami. Dobrze rośnie na stanowiskach wilgotnych i nasłonecznionych.
– Aureovariegata – odmiana cyprysika o pokroju piramidalnym, sinozielona, złociście upstrzona, boczne odgałęzienia przewijają. Najlepiej rośnie na stanowiskach nasłonecznionych o dużej wilgotności powietrza, dobrze znosi również półcień.
– Glauca – dorasta do 20m wysokości i 4m szerokości, pokrój stożkowaty, łuski układają się w zwisające, długie gałązki. Dobrze rośnie na miejscach słonecznych, jest odporny na mróz. Więcej infomacji: cyprysik groszkowy ‘Glauca’
– Jubilee – cechą charakterystyczna tej odmiany jest smukły, luźny pokrój, z bocznych gałęzi zwisają długie pędy w kolorze jasnozielonym. Dorasta do 10-15m wysokości i ok. 4-5m szerokości. Lubi stanowiska nasłonecznione, nie ma wysokich wymagań glebowych, byle podłoże było żyzne. Odmiana polecana do pojedynczych nasadzeń.
– Pendula – dorasta do 15m wysokości. Łuski koloru zielonego, układają się w długie, zwisające gałązki, które u starszych egzemplarzy przypominają frędzle. Polecany do pojedynczych nasadzeń na stanowiskach słonecznych. Odmiana odporna na mróz.
Cyprysik tępo łuskowy (Chamaecyparis obtusa) – naturalnie rośnie w Japonii gdzie jest jednym ze świętych drzew, sadzone w świątyniach, parkach i lasach To wysokie i gęste drzewo o szeroko stożkowej koronie z wachlarzowato rozłożonymi i przewijającymi pędami. Gatunek ten rośnie bardzo wolno, lubi stanowiska o żyznych, wilgotnych i kwaśnych glebach.
– Aurea – to jedna z najstarszych odmian, pokrój drzewiasty, młode przyrosty złocistożółte, utrzymują kolor również zimą. Dobrze rośnie w miejscach słonecznych.
– Aurora – krzew karłowaty o krótkich, gęsto i regularnie ułożonych pędach, które są wachlarzowato skręcone. Grube łuski, przez cały sezon są złociste, stopniowo przebarwiają się na zielono. Dobrze rośnie na stanowiskach nasłonecznionych. Doskonale nadaje się do nasadzeń w ogrodach skalnych, do pojemników i na rabaty w towarzystwie bylin kobiercowych.
– Aureospicata – odmiana cyprysika o bardzo wolnym wzroście, pokrój kulisty, mocno zagęszczona, pędy ułożone wachlarzowato, żółtozielone. Do nasadzeń w ogrodach skalnych. Wrażliwa na niskie temperatury.
Olejki eteryczne wydzielane przez drewno Cyprysika groszkowego, w większych stężeniach są szkodliwe dla zdrowia.
CHOROBY I SZKODNIKI
Korzenie może porażać zgnilizna, czasami pojawia się opieńka miodowa oraz mszyce.
